Info Armenië
Praktische reisinformatie
Regio- en stedeninformatie
Excursies
Achtergrond
Het kleine Armenië heeft een lange geschiedenis, een unieke cultuur en een sterk ontwikkelde nationale trots. Dit maakt, samen met de gastvrijheid van de bevolking en de ligging tussen de indrukwekkende toppen van de Kaukasus, een bezoek aan het land tot een bijzondere ervaring.
Praktische reisinformatie
Paspoort en visa
Reizigers met een Nederlands en Belgisch paspoort hebben geen visum nodig.
NB: voor andere nationaliteiten kunnen andere regels gelden.
Geld
De Armeense munteenheid is de dram. Voor 100 dram betaal je circa € 0,20.
In de steden (Jerevan, maar ook de provinciesteden) zijn overal geldautomaten te vinden waar je met een Nederlandse of Belgische bankpas geld kunt opnemen. Meestal moet je voor vertrek de mogelijkheid activeren geld op te nemen buiten de EU. Over het algemeen kan dit via de website van je bank.
Voor uitgebreide informatie over betalen in het buitenland verwijzen we naar de website van de Consumentenbond.
Kosten
Armenië is een goedkope bestemming. In Jerevan zijn de overnachtingen nog relatief duur, daarbuiten liggen de prijzen aanzienlijk onder het niveau van elders in Europa. Ook aan maaltijden en drankjes hoef je niet veel te besteden. In Jerevan zijn goede en dure restaurants, maar in de meeste restaurants heb je voor € 10,- p.p. een goede maaltijd. Buiten Jerevan moet je moeite doen om meer uit te geven.
Ook aan entreegelden geef je tijdens een reis door Armenië niet veel uit. Veel bezienswaardigheden, zoals kloosters en kerken, zijn gratis.
Op de website Cost of Living staat een up-to-date overzicht van de kosten voor het dagelijks levensonderhoud. Je vindt er bijv. de prijs voor een maaltijd in een restaurant, een liter melk, een fles water, etc.
Fooien, cadeautjes en aalmoezen
De gidsen en chauffeurs waarmee Blini werkt, krijgen allemaal een acceptabel basis-salaris. Maar fooien vormen daarop wel een gewaardeerde aanvulling. Bedenk daarbij ook dat ze vaak maar een deel van het jaar (tijdens het toeristische seizoen) als chauffeur of gids kunnen werken.
De hoogte van de fooi hangt uiteraard af van de mate waarin je tevreden bent en de grootte van de groep. Richtlijnen van onze lokale agent zijn een bedrag van €5,- per persoon per dag voor een chauffeur. Reis je met een chauffeur die redelijk tot goed Engels spreekt, en daarnaast ook nog diensten levert die normaliter bij een gids horen, dan kun je denken aan €7,- p.p. per dag. Voor een gids is een bedrag van €10,- p.p. per dag gangbaar. De kruier die je bagage naar de kamer of de taxi brengt geef je 1 euro per koffer. Voor obers in restaurants is een fooi van 10% van de rekening gangbaar. De fooien kunnen uiteraard ook in lokale valuta betaald worden. Maar nogmaals, fooien zijn niet verplicht, en afhankelijk van het feit of je tevreden bent of niet.
Je komt in Armenië vrijwel geen bedelaars tegen. Als je er toch een tegen het lijf loopt, heb je misschien wat aan de stelregels van Blini zelf: geen geld voor volwassen, gezonde mensen en geen geld voor kinderen. Bedenk verder wel dat veel mensen, zeker ouderen, het zwaar hebben. Pensioenen en andere oudedagsvoorzieningen zijn niet van het niveau zoals wij dat kennen.
Gezondheid
Reizigers naar Armenië wordt aanbevolen zich te laten vaccineren tegen hepatitis A en tegen DTP. Kijk voor meer informatie op de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering en neem contact op met huisarts of GGD voor een persoonsgebonden advies. Blini Reizen is niet bevoegd om medisch advies te verstrekken.
Klimaat
Armenië ligt zuidelijk en grotendeels op hoogte. De winters zijn koud en in grote delen van het land ligt maandenlang sneeuw. De zomers zijn droog en warm. In Jerevan, dat lager ligt dan de rest van het land, kunnen de temperaturen dan oplopen tot 40 graden, elders blijft het door de hoogte koeler.
Het voorjaar, maart tot en met juni, en het najaar september tot en met oktober, zijn uitstekende periodes voor een bezoek aan het land. In het voorjaar is het landschap groener, in het najaar is er minder kans op regen.
Veiligheid
Armenië is een veilig land. Straatcriminaliteit komt niet tot nauwelijks voor.
Houd verder rekening met het feit dat sommige objecten militair gevoelig kunnen zijn. Het uitgebreid fotograferen van militaire installaties kan tot problemen leiden.
Godsdienst
Armenië was het eerste christelijke land ter wereld. De godsdienst, de Armeens-apostolische kerk, heeft altijd een belangrijke plaats ingenomen in de geschiedenis en de identiteit van de Armenen. Als je een klooster of kerk bezoekt, en de kans dat je naar Armenië reist en dit niet doet is klein, is het netjes als je niet al te bloot bent gekleed.
Taal
Armenen spreken Armeens. Deze taal heeft een eigen schrift, dat in de 5e eeuw door de monnik Mashtots is ontworpen. Net als in alle landen van de voormalige Sovjet-Unie spreken oudere mensen nauwelijks andere talen. De jongere generaties spreken steeds vaker Engels. Toch zal je regelmatig taalproblemen tegen het lijf lopen, bijvoorbeeld bij het bestellen in een restaurant of het vragen naar de weg. Deze horen nu eenmaal bij het reizen door landen als Armenië.
Voor ons eerste bezoek aan Armenië hadden we een paar woorden Armeens uit het hoofd geleerd. En dat bleek de moeite meer dan waard. Vrijwel altijd werden we beloond met een verraste en enthousiaste lach als we nonchalant het woord ‘sjnorhakaloetsjoen’ (Armeens voor ‘bedankt’) gebruikten.
Elektriciteit
Stopcontacten en het aantal volts zijn hetzelfde als in Nederland en België (zie ook de overzichtstabel met stekkers, netspanning & frequentie per land).
Top
Jerevan
Jerevan is niet alleen de hoofdstad van Armenië, maar ook verreweg de grootste en belangrijkste stad van het land. Jerevan vormt het hart van Armenië. Een bezoek aan dit land is niet denkbaar zonder ook deze prettige, veilige en boeiende stad te leren kennen.
Hoewel op de huidige locatie van Jerevan al ruim voor Christus een nederzetting bestond, is de stad pas vanaf 1827 toen de Russen kwamen en later in de Sovjettijd echt tot ontwikkeling gekomen. Nu telt de stad 1,1 miljoen inwoners, bijna een derde van alle inwoners van het land. Het oude hart van de stad is het Plein van de Republiek, een groot plein dat wordt omsloten door indrukwekkende gebouwen in Stalinistische stijl. Hier liggen ondermeer het Nationaal Historisch Museum, het Nationale Kunst Museum en het Marriot, het duurste hotel van de stad. Het tweede grote en populaire plein is het Opera Plein, dat rond het imposante gebouw van de Nationale Opera ligt.
Jerevan is een stad waar mensen graag en veel buiten zijn. Het is dan ook een stad van parken, terrassen en brede boulevards met flanerende mensen. Het is leuk om een plekje uit te zoeken en onder het genot van een kopje koffie of een Gyumri- of Kilikia-biertje mensen te kijken.
Zoals elke hoofdstad heeft ook Jerevan een groot aantal goede, leuke en interessante musea. Zonder volledig te willen hieronder een korte opsomming van de musea die Blini Reizen zelf de moeite waard vindt. Allereerst het Nationaal Historisch Museum. Hier wordt de geschiedenis en de ontwikkeling van de Armeense cultuur duidelijk verteld. Een bezoek aan het museum verzorgt de achtergrond die je nodig hebt om alles wat je tijdens je rondreis gaat zien of al gezien hebt, te plaatsen en te begrijpen.
In het zelfde gebouw als het Nationaal Historisch Museum zit het Nationaal Kunst Museum. Hier is een van de grootste collecties kunst uit de voormalige Sovjet-Unie te bewonderen. Daarbij niet alleen Armeense kunst, die deels uit kerken en kloosters komt, maar ook veel schilderijen van West-Europese schilders en bekende Russen als Repin en Vaznetsov.
Het Matenadaran-museum vertelt het verhaal van de ontwikkeling van het Armeense alfabet, een belangrijke factor in de versterking van de Armeense staat, de Armeense kerk en het Armeense nationaal bewustzijn. Wat ons betreft is het niet alleen een van de beste musea van het land, maar is een bezoek ook onmisbaar voor iedereen die Armenië wil leren kennen en begrijpen.
Favoriet van Blini Reizen is het museum voor de Armeense regisseur Parajanov. Het bevat talloze kunstwerken die de regisseur vooral maakte in de periode dat het maken van films hem door het Sovjetregime was verboden. En passant maak je als bezoeker kennis met een tijd die voor kunstenaars niet de makkelijkste was. Indruk maken bijvoorbeeld de kleine potloodtekeningen die Parajanov maakte toen hij gevangen zat.
Om de Armeniërs en de staat Armenië te begrijpen ontkom je ten slotte eigenlijk niet aan een bezoek aan het indrukwekkende Genocide Monument. Dit herdenkt de slachtoffers van de genocide die de Turken aan het begin van de 20e eeuw pleegden op Armeniërs in het Turkse Rijk. Schattingen lopen uiteen van een half tot anderhalf miljoen slachtoffers.
Rond Jerevan: Echmiadzin en Zvartnots, Garni en Gechard
De kathedraal van Echmiadzin, ook wel de ‘moederkerk’ van de Armeense kerk genoemd, stamt al uit de 4e eeuw na Christus. Volgens overlevering kreeg St. Gregorius de Verlichter, grondlegger van de Armeens-Apostolische kerk, in een visioen opdracht om juist op deze plek een kerk te bouwen. Aldus geschiedde. Tegenwoordig vormt de kathedraal het spirituele centrum van de Armeense Kerk, en is ook de zetel van de Katholikos, de Patriarch van alle Armeniërs wereldwijd.
Niet ver van Echmiadzin liggen de ruïnes van de kathedraal van Zvartnots, gebouwd in de 7e eeuw na Christus. Ooit was deze aan de Heilige Joris gewijde kathedraal de grootste kerk van Armenië, bedoeld om de nieuwe hoofdkerk te worden en daarmee die van Echmiadzin te overtreffen. Helaas is het originele heiligdom verwoest (waarschijnlijk door een aardschok in 930), maar aan de hand van de overgebleven zuilen kun je je nog een aardig idee vormen van de grootsheid van het geheel. Echmiadzin en Zvartnots staan gezamenlijk op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
Niet ver buiten Jerevan ligt de Garni tempel, de enige nog uit de Oudheid overgebleven tempel in Armenië. De ligging van Garni is imposant: de tempel is gebouwd op een strategische locatie, aan drie kanten beschermd door diepe afgronden die leiden naar de Azat-rivier. Op het terrein zijn ook de ruïnes van een kerk en een gedeelte van een oud badhuis (met mooie mozaïeken) te vinden. De tempel van Garni is in de jaren 70 van de vorige eeuw volledig gerestaureerd, en is het enige overgebleven monument uit de Hellenistische periode, gewijd aan de zonnegod Mithra. Waarschijnlijk werd de tempel niet verwoest toen Armenië zich tot het christendom bekeerde omdat hij zich in de zomerresidentie van de Koninklijke familie bevond.
Vlakbij Garni ligt de kerk van Geghard. De huidige naam verwijst naar de speer – ‘geghard’ – waarmee Jezus’ zijde doorboord zou zijn en die in de 13e eeuw naar deze plek werd gebracht (en nu is te zien in museum van het Echmiadzin klooster). De kerken in het complex zijn gedeeltelijk uitgehouwen in de rotsen en bekend om hun architectuur en akoestiek; er worden zelfs opnamen van kerkkoren gemaakt. Al met al is dit een erg sfeervolle plek die niet voor niets op de Werelderfgoedlijst staat.
Excursies vanuit Jerevan:
• Echmiadzin
• Geghard en Garni
• Khor Virap & Noravank – Lake Sevan – Dilijan-regio
Top
Het noorden: Gyumri, Haghpat en Sanahin
Gyumri is de tweede stad van Armenië. Gyumri ontwikkelde zich pas in de 19e eeuw, als garnizoensstad van de Russen. Later werd het een relatief belangrijke industrieplaats en speelde het een rol bij de communistische revolutie. Gyumri was in 1988 even wereldnieuws toen een aardbeving de stad vrijwel met de grond gelijk maakte. Het had de pech dat de Sovjet-Unie op zijn laatste benen liep, waardoor de wederopbouw nooit echt van de grond is gekomen.
Gyumri is een prettige stad, met een ontspannen sfeer en zonder hoogbouw. In het centrum zijn de sporen van de aardbeving nog steeds zichtbaar, met open plekken waar ooit huizen stonden en een kerk waarvan de restauratie langzaam vordert. Toch zijn er nog 1600 historische gebouwen in het centrum over, gebouwd eind 19e en begin 20e eeuw in de karakteristieke zwarte en rode tufsteen. Op veel plaatsen staan goede informatieborden die veel toevoegen aan een wandeling door het centrum.
De weg van Jerevan naar Tbilisi voert door het dal van de rivier de Lebed. Hier liggen niet ver van het mijnstadje Alavardi twee monumenten van de Unesco Werelderfgoedlijst.
Het klooster van Sanahin ligt hoog bovenin het dal. Het werd gesticht in 966 en bestaat uit een paar kerken en kloostergebouwen. De sfeer bij het klooster is zoals vaker in Armenië. Buiten de poort staan een paar stalletjes met souvenirs, maar binnen is het stil. Geen hekken, niet over-gerestaureerd, geen suppoosten, geen regeltjes. Je kunt meestal in alle stilte het terrein verkennen, de met mos begroeide muren verhogen de sfeer. Wel staan hier en daar informatieborden, met achtergronden over geschiedenis en architectuur.
Het klooster van Haghpat ligt hemelsbreed maar drie kilometer verder en was in vroeger tijden een concurrent van Sanahin. Nu worden beide Unesco-monumenten tijdens een excursie bezocht.
Haghpat was een belangrijk religieus en cultureel centrum. Op het terrein staan prachtige kachkars, de typisch Armeense herdenkingsstenen die altijd zijn versierd met bijzondere reliëfs.
Niet op de Unescolijst, maar zeker ook de moeite van een korte omweg waard, is de kerk van Odzun. Net als Hagphat en Sanahin ligt Odzun hoog bovenin het rivierdal. De grote kerk werd gebouwd in de 6e eeuw van opvallende rode steen.
Top
Het noordoosten: Sevan en Dilijan
Het meer strekt zich op een hoogte van 1900 meter uit tussen de indrukkwekkende bergen van de Kaukasus. Met een oppervlakte van 5000 km² is het zeker voor een klein land als Armenië enorm. Het is nu het hart van het oudste nationale park van Armenië. Het meer Sevan heeft in de zomermaanden nog een heel andere functie: de bewoners van Jerevan zoeken hier dan verkoeling en vertier aan de kleine strandjes. Aan de noordwest kant van het meer liggen verschillende hotels direct aan het water.
Aan de oevers van het meer liggen verschillende interessante plaatsen.
Een daarvan is het schiereiland Sevan waarop het klooster Sevanavank ligt. Het is een dankbare plek voor fotografen met twee oude kerken en verschillende bijzondere kachkars tegen een achtergrond van prachtig blauw water omringd door hoge bergen. Overigens was het schiereiland tot in de jaren ’30 een eiland. Toen deed het overvloedige watergebruik door de Sovjets voor industrie en landbouw het waterpeil dalen.
Verder naar het zuiden ligt het klooster van Hayravank bovenop een klif aan de rand van het water. Het fraaie gebouw stamt uit de negende eeuw.
Weer iets verder ligt het plaatsje Noraduz, met een begraafplaats die bekend is om de indrukwekkende verzameling van bijna 1000 kachkars. Deze grafstenen, bewerkt met rozetten en bloemmotieven, zijn een kenmerkend onderdeel van de Armeense kunst.
Een tunnel voert van het meer van Sevan naar de dalen van Dilijan, de meest groene en weelderig begroeide regio van Armenië. In het plaatsje Dilijan, door de Armeniërs wel “klein Zwitserland” genoemd, kun je dan ook veel houten huizen tegenkomen. Dilijan, bekend om zijn eik- en beukenbossen en bronwater, is prachtig gelegen in de bergen en zeker de moeite waard om even in rond te wandelen.
Dit geldt zeker ook voor het iets verderop gelegen Dilijan Nationaal Park. Kleiner dan het eerder genoemde Sevan Nationaal Park, maar zeker niet minder mooi. Het in het park gelegen Parz-meer, met zijn groengeschakeerde water, is een aangename plek om te picknicken.
Net buiten Dilijan zijn weer twee mooie kloostercomplexen te vinden. Goshavank ligt op een heuvel in een klein dorpje en stamt uit de twaalfde en dertiende eeuw. Hagardzin ligt aan het einde van een smalle weg die door een prachtig, bebost dal voert.
Top
Het zuidoosten: van Khor Virap via Noravank en Tatev tot Goris
Als je Jerevan is zuidoostelijke richting verlaat, kom je al snel bij Khor Virap (‘diepe put’). Dit klooster is gebouwd op de plaats waar het christendom voor Armenië is begonnen. De eerste Katholikos, St. Gregorius de Verlichter, heeft hier 14 jaar gevangen heeft gezeten. Toen de toenmalige koning door Gregorius van de waanzin werd genezen, verklaarde deze het christendom tot staatsgodsdienst (als eerste land ter wereld!) en kon Gregorius beginnen met de bouw van de kerk in Echmiadzin.
Verder naar het oosten begint Vayots Dzor, de wijnstreek van Armenië. Langs de kant van de weg staan hier tientallen kramen met colaflessen vol wijn. Deze vinden gretig aftrek bij de Iraanse vrachtwagenchauffeurs die bij de Iraanse douaniers natuurlijk niet met echte wijnflessen kunnen aankomen.
Een zijweg duikt een diepe kloof van steile, baksteenrode rotswanden in. Een prachtige weg voert naar Noravank. Dit klooster gaat qua kleur en materiaal volledig op in zijn natuurlijke omgeving en is beroemd om zijn beeldhouwwerk.
De hoofdweg naar het zuidoosten van het land slingert zich achtereenvolgens door smalle rivierdalen en over een brede hoogvlakte. Het landschap is vooral leeg en indrukwekkend. Een zijweg met gloednieuw asfalt brengt je naar een verrassing: wat de Armeniërs trots ’s wereld langste kabelbaan noemen. Deze overbrugt twee diepe kloven en brengt de reiziger naar het prachtig gelegen klooster van Tatev. Dit klooster speelde lang een belangrijke rol in de verdediging van de Armeense godsdienst en cultuur.
Goris is een schilderachtig stadje met smalle straten en lage huizen, omgeven door groene heuvels en – bergen. Je vindt er nog veel voorbeelden van de typisch Armeense architectuur, met zijn karakteristieke kenmerken zoals de puntige koepel, die doet denken aan de kegelvormige top van de Ararat. Het lijkt alsof de Russische bouwwoede aan Goris voorbij is gegaan. Op de heuvels zie je veel van de piramidevormige rotsformaties waardoor deze streek bekend is en je vindt er in rotsen uitgehouwen middeleeuwse grotwoningen. De hier zelfgemaakte vruchtenwodka’s schijnen niet te versmaden te zijn!
Top
Excursies
De volgende excursies zijn op privébasis: je gaat alleen met je chauffeur en eventueel een gids op pad. Prijzen zijn op basis van twee personen.
Echmiadzin
Een bezoek aan het religieuze centrum van Armenië: de kathedraal van Echmiadzin, inclusief het kathedraal-museum en de kerk Zvartnots.
• Prijs: € 30,- zonder gids en € 58,- met een gids
• Duur: halve dag
• Inbegrepen: transport per auto met Engelssprekende chauffeur, entreegelden
Geghard en Garni
Een excursie naar de Garni, de tempel uit de oudheid, en de bijzondere kerk van Geghard
• Prijs: € 35,- zonder gids en € 60,- met een gids
• Duur: halve dag
• Inbegrepen: transport per auto met Engelssprekende chauffeur, entreegelden
Khor Virap & Noravank – Lake Sevan – Dilijan-regio
Een 2-daagse excursie die langs verschillende hoogtepunten voert en een uitstekende indruk geeft van de geschiedenis, de cultuur en de natuur van Armenië. De tocht begint bij de kloosters van Khor Virap en Noravank. Daarna rijd je via de indrukwekkende Selim-pas, en natuurlijk de oude karavanserai van Selim, naar het meer van Sevan. Hier bezoek je ondermeer het Kachkar-veld van Noraduz en de kerk van Nayravank. Je overnacht aan de oevers van het meer van Sevan.
De volgende dag rijd je verder naar de dalen van Dilijan. Je wandelt door het oude centrum van dit plaatsje en brengt een bezoek aan de kloosters van Haghartsin en Goshavank, die midden in de prachtige natuur van deze regio liggen.
• Prijs: € 150,- zonder gids en € 220,- met een gids
• Duur: 2 dagen
• Inbegrepen: lunch op de eerste dag, transport per auto met Engelssprekende chauffeur, overnachting Blue Sevan Resort op basis van logies en ontbijt.
Top