Info Tadzjikistan
Praktische reisinformatie
Regio- en stedeninformatie
Achtergrond
Tadzjikistan: het land van de Pamirs.
Verborgen in Centraal-Azië ligt een van de minst bekende landen ter wereld: Tadzjikistan. Lang weggestopt in een uithoek van de Sovjet-Unie en vervolgens jarenlang verscheurd door een burgeroorlog, is Tadzjikistan nu veilig en goed bereisbaar en een van de meest bijzondere en spectaculaire bestemmingen van Azië. Het land combineert een lange geschiedenis en een gastvrije bevolking met de ongekende natuurpracht van de bergen van de Pamirs. Een reis door Tadzjikistan is een onvergetelijke ervaring.
Praktische reisinformatie
Paspoort en visa
Voor een bezoek aan Tadzjikistan is geen visum meer nodig, een paspoort (nog minimaal 6 maanden geldig) is voldoende.
Buitenlanders die langer dan 10 dagen in Tadzjikistan verblijven moeten zich binnen 72 uur na aankomst registreren. De agent neemt je hiervoor mee naar een “Office of Visas and Registration for Foreign Citizens (OVIR)”. Neem een recente pasfoto mee. De kosten van 20 USD per persoon kun je ter plekke contant betalen.
Wanneer je tijdens je reis de Pamir-regio aandoet heb je een zgn. GBAO-permit nodig, deze geeft je toestemming om in de Gorno Badakshan Autonomous Oblast (de Pamir-regio) te reizen. Wij regelen deze permit voordat je op reis gaat via onze agent.
Bovenstaande informatie geldt voor reizigers met een Nederlands en Belgisch paspoort. Voor andere nationaliteiten kunnen andere regels gelden.
Geld
De Tadzjiekse munteenheid is de somoni (= 100 diram). Een somoni kost circa € 0,15.
Er zijn biljetten van 100, 50, 20, 10, 5 en 1 somoni en munten van 50, 25, 20, 10, 5 en 1 diram.
Voor uitgebreide informatie over betalen in het buitenland verwijzen we naar de website van de Consumentenbond.
Kosten
Tadzjikistan is een goedkoop land. Overnachtingen zijn niet duur. Zelfs in de hoofdstad betaal je meestal niet meer dan $ 60,- voor een middenklasse hotel. De prijzen van eten en drinken liggen ver onder het niveau in Nederland en zelfs onder dat van de buurlanden. Dat heeft ook te maken met het feit dat er buiten Dushanbe maar weinig redelijke restaurants zijn. In de Pamir zal je bijvoorbeeld vrijwel altijd eten in je homestay. Voor een eenvoudig diner betaal je dan € 5,- p.p.
Toch kan een reis door Tadzjikistan uiteindelijk best prijzig worden. De meeste reizigers kiezen voor een rondreis met een jeep met chauffeur en vaak ook een gids/tolk en dit brengt uiteraard kosten met zich mee.
Fooien, cadeautjes en aalmoezen
In de duurdere restaurants in Dushanbe verwacht het personeel al snel een fooi tot 10% van de rekening. Buiten de hoofdstad zul je vooral in eenvoudige restaurantjes en in homestays eten en zijn fooien erg ongebruikelijk.
Als je na je rondreis afscheid neemt van je gids of je chauffeur, is het gebruikelijk een fooi te geven. Als zij hun werk goed hebben gedaan is $ 5,- per persoon per dag een goede richtlijn.
Als je in een homestay of nomaden-yurt leuk contact hebt gehad met het gezin dat je ontvangt, is het leuk om wat kleine cadeautjes te kunnen geven. Denk bijvoorbeeld aan een mooie kaart van een Hollands tulpenveld, Delftsblauwe klompjes of een oranje mascotte die iemand aan zijn autospiegel kan hangen. Als cadeautje voor kinderen kun je denken aan plakplaatjes, bellenblaas en frisbees: ze zijn goedkoop en nemen niet veel ruimte in. Wij maakten ooit de kinderen van Kirgizische herders hoog in de bergen blij met waxinelichtjes op batterijen (maar door dat laatste niet echt aan te raden).
In de steden kom je af en toe bedelaars tegen. Overweeg oude mensen en gehandicapten (vaak slachtoffers van de burgeroorlog en de mijnen die toen achterbleven) iets te geven.
Gezondheid
Reizigers naar Tadzjikistan wordt aanbevolen zich te laten vaccineren tegen hepatitis A en tegen DTP. Bij een verblijf van meer dan twee weken wordt ook een vaccinatie tegen buiktyfus aanbevolen. Kijk voor meer informatie op de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering en neem contact op met huisarts of GGD voor een persoonsgebonden advies. Blini Reizen is niet bevoegd om medisch advies te verstrekken.
Een punt van aandacht is hoogteziekte. Dit speelt met name tijdens een reis langs de Pamir Highway. Hier passeer je passen van ver boven de 4000 meter en slaap je ook op grote hoogte. Hoogteziekte kan variëren van kortademigheid en een lichte hoofdpijn, tot zware misselijkheid en erger.
Het is moeilijk te voorspellen wie hier last van krijgt. Leeftijd en fitheid zeggen niet veel. Meestal verdwijnen de klachten omdat je lichaam zich aanpast aan de grotere hoogte. De meeste reizigers hebben nergens lastig van en bij andere reizigers gaat het niet verder dan een paar uurtjes lichte hoofdpijn. Als de klachten serieus zijn en aanhouden is het noodzakelijk zo snel mogelijk terug te keren naar lager gelegen gebieden.
Klimaat
De beste tijd voor een bezoek aan Tadzjikistan loopt van half mei tot en met half oktober. Daarvoor en daarna zijn de bergpassen dicht gesneeuwd en de nomaden vertrokken van de hoogvlaktes. In de goede maanden is het meestal droog, helder weer. In de laaggelegen gebieden (Fergana, Dushanbe, Penjikent) kan het warm zijn, maar in de Pamirs is de temperatuur door de hoogte aangenaam. Overigens kan het ook in maanden als mei en september in de bergen ’s nachts vriezen.
Veiligheid
Tadzjikistan is voor reizigers over het algemeen een veilig land. In de hoofdstad Dushanbe gebeurt ook zelden iets vervelends. In de Garm vallei, die vanuit Dushanbe in noordoostelijke richting loopt, is het de laatste jaren af en toe tot gewapende conflicten gekomen tussen het leger en lokale stammen. Deze spanningen zijn nog niet verdwenen en als je deze kant op wilt, is het verstandig eerst informatie in te winnen.
Godsdienst
Tadzjikistan is een islamitisch land. De Tadzjieken zijn echter zeker niet zo streng in de leer als hun geloofsgenoten in bijvoorbeeld Iran, Pakistan en Afghanistan. Alcohol is vrij verkrijgbaar en veel vrouwen dragen geen hoofddoekjes. Deze ontspannen houding is niet alleen een gevolg van de lange periode onder Russen en Sovjets. Een deel van de Tadzjieken, waaronder vrijwel alle Pamiri, volgt de liberale Ismaelitische stroming binnen de Islam. We spraken ooit een tijdje met een vrouw in Khorog, in het oosten van het land. Haar dochter studeerde alleen in Dushanbe, twee dagen rijden verderop. Toen we aangaven dat het ons verbaasde dat zij dit toeliet, begon ze te lachen: “Wij zijn toch Ismaelieten!”.
Taal
De taal van Tadzjikistan is Tadzjieks, een Perzische taal. Ook Russisch wordt veel gesproken. In hotels en toeristische restaurants spreekt men vaak ook een paar woorden Engels. Hoewel soms met wat moeite, kom je er altijd wel uit.
Tadzjikistan is overgestapt op het Romeinse schrift. Toch kom je nog vaak Cyrillisch tegen, dat alleen met wat moeite is te lezen.
Electriciteit
Stopcontacten en aantal volts zijn hetzelfde als in Nederland (zie de overzichtstabel met stekkers, netspanning & frequentie per land). Buiten de steden en grotere plaatsen is de elektriciteitsvoorziening minder betrouwbaar. En tijdens een overnachting in een yurt is er geen elektriciteit. Neem een zaklantaarn en extra batterijen voor je fototoestel mee.
Trekkings
Wandelaars kunnen zich uitleven in de bergen van Tadzjikistan. De mogelijkheden variëren van relatief eenvoudige dagwandelingen tot zware meerdaagse trekkings.
Overnachten
Dushanbe biedt een redelijke keuze aan hotels. Verder zijn er hotels en guesthouses in plaatsen als Penjikent, Khojand en Khorog.
In de meeste andere plaatsen, zoals bijvoorbeeld de Wachan-corridor, ben je aangewezen op homestays. Hier slaap je in de regel op de traditionele manier op matrassen op de grond. Sanitair is eenvoudig en bestaat soms uit niet meer dan een wc-hokje op een binnenplaats en een kan warm water in de ochtend. Je krijgt hier echter veel voor terug: je maakt kennis met de gastvrije lokale bevolking en ervaart hoe zij leven. Meestal zorgt men ook voor het avondeten: het menu bestaat vaak uit brood, noedelsoep en thee.
In de zomermaanden en de vroege herfst heb je op de hoogvlaktes van de Pamir nog een bijzondere overnachtingsmogelijkheid: een yurt. Deze traditionele vilten tenten worden gebruikt door de herders van kuddes yaks en schapen, vaak Kirgiziërs. Als je bij deze nomaden overnacht deel je met je reisgenoten een ruime tent. Je slaapt op matrassen op de grond, onder een dikke laag dekens. Een kacheltje, gestookt op yakmest, zorgt voor de warmte. De kudde yaks scharrelt ’s nachts snuivend rond de tent. Het is een bijzondere ervaring om dit mee te maken, niet alleen door de kennismaking met deze traditionele eeuwenoude manier van leven, maar ook door de overweldigende natuur van de hoogvlakte van de Pamir.
Transport
Trein
Er zijn een paar treinverbindingen binnen Tadzjikistan, maar treinen zijn vooral langzaam. De trein naar de Fergana-vallei rijdt via Oezbekistan en betekent dus allerlei visaproblemen.
Bus
Tussen de grotere plaatsen rijdt openbaar vervoer. Daarbij is de bus meestal niet de snelste en meest comfortabele optie. Minibusjes en gedeelde taxi’s zijn beter. Deze vertrekken vanaf vaste plekken en meestal pas als ze vol zijn.
Auto
Blini Reizen raadt af zelf te rijden in Tadzjikistan. Een auto met chauffeur is wel een goede manier om door het land te reizen. De weg van Dushanbe naar Penjikent en de Fergana-vallei is relatief goed. Voor de tocht naar en door de Pamir is een 4WD of in ieder geval een wagen die hoog op de wielen staat een must.
Fiets
De Pamir Highway van Dushanbe naar Osh in Kirgizië is voor veel lange-afstandsfietser een ultieme uitdaging. De hoogte, de bergpassen, het klimaat en het ontbreken van voorzieningen maken dit tot een zware tocht die alleen ervaren en getrainde fietsers moeten ondernemen.
Top
Dushanbe
Dushanbe ligt op 800 meter hoogte in het westen van het land en is wellicht de prettigste hoofdstad van Centraal-Azië. Hart van de stad is de Rudaku Avenue die wordt omzoomd door schaduwgevende bomen en stalinistische gebouwen. In het centrale park toont het gouden standbeeld van Rudaki het nieuwe zelfbewustzijn van het onafhankelijke Tadzjikistan.
Het straatbeeld weerspiegelt de verschillende kanten van de stad en het land. Roestige Lada’s en fonkelende Mercedessen; Tadzjiekse vrouwen met kleurrijke jurken en hoofddoekjes en etnische Russen in spijkerbroek en minirok; een in traditionele stijl gebouwd theehuis waar ijskoud bier wordt geschonken. Gecombineerd met de ontspannen sfeer is Dushanbe een leuke stad, bijvoorbeeld om een of meer dagen uit te rusten na een trekking door de Fan-bergen of een vermoeiende expeditie door de Pamirs.
Top
Pamirs
In het oosten van Tadzjikistan liggen de Pamirs. Een regio die bestaat uit besneeuwde bergtoppen, desolate hoogvlaktes en diepe dalen. Wegen zijn uitgehakt in steile berghellingen en langs snelstromend helblauw water. Op de weinige vlakke stukken langs de rivieren liggen groene akkers en dorpen van lemen huizen in de schaduw van ijle populieren. De bewoners zijn Ismaëlieten, een verrassend liberale stroming binnen de Islam. Zij zijn gastvrij en tijdens een tocht door de Pamirs is het gebruikelijk bij mensen thuis te overnachten.
De twee belangrijkste plaatsen in de Pamirs zijn Khorog en Murghab. Khorog is de hoofdstad van de regio. Dit grote dorp ligt op de plek waar de Ghunt en de Panj samenvloeien. Hier verlaat de beroemde en beruchte Pamir Highway de Panj-vallei en begint aan zijn tocht naar het oosten, over de desolate hoogvlaktes van de Pamir. De enige plaats van betekenis langs honderden kilometers weg is Murghab. In dit dorp, op 3650 meter hoogte, wonen vooral Kirgiziërs.
Bij Murghab splitst de Pamir Highway zich: de Kulma-pas (4362 meter) leidt naar China, de hoge Akbaital-pas (4655 meter) en Kyzylart-pas (4280 meter) voeren naar Kirgizië.
De Pamirs lijken leeg en desolaat. Toch heeft deze regio een rol gespeeld in de wereldgeschiedenis. Door de valleien en over de bergpassen en hoogvlaktes liepen karavaanroutes die onderdeel waren van het netwerk dat de Zijderoute vormde.
In de loop der eeuwen zijn hier allerlei legers voorbijgetrokken: Tibetanen, Chinezen, de heersers van Kashgar, Afghanen en Russen. Het zoroastrisme verspreidde zich vanuit Perzië naar het oosten en werd later gevolgd door het Christendom en de Islam. Reizend door de Pamirs passeer je graftombes van Chinese reizigers en Islamitische heiligen en forten van Zoroasters en Tsaristische Russen.
Een van de mooiste en meest fascinerende valleien is die waar de Wachan-rivier doorheen stroomt. Aan de overkant van het water ligt een smalle strook Afghanistan. De besneeuwde bergtoppen die hier bovenuit torenen zijn Pakistaans grondgebied. De ruïnes van forten van de Zoroasters liggen op heuveltoppen en in de kleine dorpen staan de graftombes van Islamitische geleerden. Hier kost het je weinig verbeeldingskracht je voor te stellen hoe een van de beroemdste reizigers aller tijden je hier voor ging: rond 1265 trok Marco Polo op zijn reis naar China door de Wachan-vallei.
Als je gesteld bent op comfort is een reis door de Pamirs geen goed idee. Buiten Khorog ben je aangewezen op homestays. Dit is een perfecte manier om de Pamirs en zijn bevolking beter te leren kennen. Maar het betekent ook zeer eenvoudige voorzieningen. Ook het eten is eenvoudig en biedt weinig keus.
Top
Zerafshan en Penjikent
In het westen van het land stroomt de rivier de Zerafshan. Eeuwenlang liepen de handelsroutes tussen Centraal-Azië en Europa enerzijds en China anderzijds door deze prachtige vallei. Het is de plek waar de Tadzjiekse cultuur is ontstaan. Ruïnes van forten en steden herinneren aan deze periode. De meest interessante hiervan zijn de restanten van Penjikent. Deze stad bloeide op rond het jaar 500 en maakte deel uit van het Sogdië, een oud rijk dat al bestond ten tijde van de veldtochten van Alexander de Grote. Het einde van de stad en van Sogdië kwam in 722 toen Arabische legers binnenvielen. Penjikent werd na een belegering van twee jaar veroverd en in brand gestoken. Door dit abrupte einde van de stad is veel bewaard gebleven.
Ten zuiden van de vallei liggen de Fan-bergen. Dit is een populair gebied voor trekkings. Het ideale doel van een meerdaagse wandeling (maar ook per auto bereikbaar) is het prachtige Iskanderkul-meer. Het diepblauwe meer ligt ingeklemd tussen indrukwekkende bergtoppen en maakt door zijn stilte indruk. Het meer is genoemd naar Alexander de Grote die op weg naar Samarkand met zijn legers door dit dal zou zijn getrokken.
De Zerafshan-rivier stroomt verder naar Oezbekistan. Niet ver van de grens ligt Samarkand. Een bezoek aan deze beroemde stad is een fantastische aanvulling op een reis door Tadzjikistan. Daarbij moet je wel bedenken dat je voor Oezbekistan een visum nodig hebt.
Stroomopwaarts ligt de Yagnob-vallei, een zijdal van de Zerafshan. Toen het oude rijk van Sogdië door de Arabieren werd vernietigd, vluchtten de overlevenden stroomopwaarts langs de Zerafshan en trokken zich terug in het geïsoleerde dal van de Yagnob. Hier hebben taal en cultuur de eeuwen overleefd. Een bezoek aan de Yagnob-vallei betekent een tocht door prachtige natuur en een kennismaking met een van de oudste culturen ter wereld.
Top
Fergana-vallei
De Fergana-vallei werd door Stalin verdeeld tussen Oezbekistan, Kirgizië en Tadzjikistan. In het Tadzjiekse deel ligt de Khojand, ooit als buitenpost gesticht door Alexander de Grote. De stad maakte lange tijd deel uit van het Perzische Rijk en ontwikkelde zich tot een van de belangrijkste handelscentra aan de zijderoute. Hoewel de stad nu ook een modern karakter heeft en meer dan 150.000 inwoners telt, zijn veel van de oude gebouwen en monumenten uit de lange geschiedenis bewaard gebleven.
Tachtig kilometer van Khojand ligt Istarafshan. Zelfs in een regio met oude steden als Samarkand en Khojand maakt Istarafshan indruk met zijn leeftijd: de stad bestaat al meer dan 2500 jaar. Istarafshan werd belegerd en veroverd door Alexander de Grote, Djenghis Khan en de Russen maar overleefde alle stormen. Nu is het een sfeervolle provinciestad propvol monumenten en prachtige gebouwen.
Top